Πρόλογος έντυπης έκδοσης
Το «Μισώ τον ήλιο που βγαίνει για όλους…» δεν χρειάζεται κάποιον ιδιαίτερο πρόλογο. Και αυτό γιατί οι συζητήσεις με τους ίδιους τους κρατούμενους –τόσο οι πιο σύντομες, όσο και αυτές που είχαν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους- επισημαίνουν την ουσία. Και βιωματικά μιλάνε για την «μεγάλη κοινωνία» και την εξατομίκευση, το ρόλο της φυλακής, τη σημασία τις εξέγερσης.
Αυτό που έχει για μας σημασία είναι να μιλήσουν οι ίδιοι οι κρατούμενοι. Όχι για τους βοηθήσουμε να συνειδητοποιήσουν τη θέση τους ή τους εχθρούς τους. Μακριά από εμάς κάθε ρόλος δασκάλου ή καθοδηγητή.
Αυτό που ενδιαφέρει εμάς είναι να σπάσει η απομόνωσή τους. Αυτή η μπροσούρα θέλει να αποτελέσει ένα τρόπο –στο βαθμό που θα μπορέσει να διακινηθεί μέσα- να επικοινωνήσουν οι κρατούμενοι μεταξύ τους. Από φυλακή σε φυλακή, από πτέρυγα σε πτέρυγα, από κελί σε κελί να μοιραστούν βιώματα, σκέψεις, αγώνες. Να ρίξουν τα στεγανά, να μιλήσουν για ό,τι είναι ανυπόφορο και να μην το ανεχτούν πια.
Αυτή η κίνηση -το video και η μπροσούρα- προσπαθεί ταυτόχρονα να σπάσει τη κοινωνική απομόνωση. Να τεθεί το ζήτημα του εγκλεισμού και της φυλακής, όχι για να κερδίσουν οι κρατούμενοι τη λύπηση ή τη συμπόνια. Αντίθετα. Για να υπονομευτούν τα αυτονόητα και να οπλιστούν οι αρνήσεις.
[ η μπροσούρα αυτή αποτελεί απομαγνητοφώνηση των συζητήσεων που έγιναν με νυν και πρώην κρατούμενους. Κομμάτια τους μονταρίστηκαν για να είναι λειτουργικά για το video.]
Κείμενο του Βαγγέλη Πάλλη
Γιατί έκρυβαν την αλήθεια και γιατί δεν διαμαρτύρονται, γιατί δεν απαιτούν τα δικαιώματά τους όσοι πέρασαν αλλά και όσοι «φιλοξενούνται» στη Δικαστική Φυλακή Διαβατών;
Μπορώ να σας δώσω λογική εξήγηση διότι τώρα το βιώνω. Κάθε μέρα η όποια φυλακή αναφέρεται στο υπουργείο με φαξ ή τηλεφωνικώς για την ομαλή ή την μη ομαλή λειτουργία της. Οι τρόποι που συντελούν στην ομαλή λειτουργία της φυλακής δεν απασχολούν το υπουργείο δικαιοσύνης αρκεί να είναι όλα ήσυχα. Την απασχολούν όμως οι γρήγορες καταστολές της όποιας διαμαρτυρίας ή εξέγερσης βαφτισμένη από δαύτους για διεκδικήσεις δικαιωμάτων ή τροποποιήσεις διατάξεων νόμων που αντί να αποσυμφορούν τα μαγαζιά τους αυξάνουν την πελατεία. Π.χ. ο νόμος 2776/99 «Πειθαρχικά Παραπτώματα» 68, 69, 70 και 71 εξυπηρετούν το να αυξάνεται η πελατεία τους με τις πειθαρχικές ποινές. Στη Δικαστική Φυλακή των Διαβατών για να μη σηκώσει κανένας κρατούμενος κεφάλι, να αντικρίσει στα μάτια τους υφιστάμενους και τους προϊστάμενους και τη διοίκηση και να απαιτήσει να ισιώσουν τα στραβά, να σταματήσει η λεκτική και χειρονακτική βία με την είσοδό τους οι κρατούμενοι λαμβάνουν το μήνυμα ποιος είναι το αφεντικό « με τον πρώτο ή τον δεύτερο τρόπο». Η απάντηση στην αντίσταση, στην διαφύλαξη των δικαιωμάτων, στην διεκδίκηση των δικαιωμάτων, στο δικαίωμα της έκτισης ποινής χωρίς να θίγεται η αξιοπρέπεια, χωρίς να δικαιούται κανένας και για κανένα λόγο να παρανομεί ατιμωρητί έρχεται ο «περίφημος» νόμος 2776/99 «Πειθαρχικά Παραπτώματα» άρθρα 68, 69, 70 και 71 μετά την λεκτική και χειρονακτική βία με μια ψεύτικη αναφορά και συνυπογράφοντες τους σωφρονιστικούς υπαλλήλους προϊσταμένους ή υφισταμένους για οπτικοακουστικούς μάρτυρες και σε πετάνε σαν το ψωριάρικο σκυλί στο κελί πειθαρχικό 3 των Δικαστικών Φυλακών Διαβατών. Για να έρθει με τη σειρά του το πειθαρχικό συμβούλιο των Δικαστικών Φυλακών Διαβατών στις 21 του μηνός με προϊστάμενο εισαγγελικό λειτουργό και να σε καταδικάσει γιατί αρνήθηκες να εξευτελιστείς, αρνήθηκες να εκτελέσεις εντολές που εκταμιεύονται από το πουγκί κάθε κομπλεξικού σωφρονιστικού υπαλλήλου πχ σε λεκτική βία «εμείς φτύνουμε, εσύ γλύφεις», «εμείς φωνάζουμε, εσύ τρέχεις», «εμείς χτυπάμε, εσύ δεν πονάς» και άλλα. Σε γρήγορη ολιγόλεπτη διαδικασία καταδικάζεσαι βάσει του «περίφημου» κατασταλτικού νόμου για άρνηση εκτέλεσης εντολής -Πειθαρχικό Τύπου Α- απείθεια σε 2 χρόνια πειθαρχικό και για δεύτερο πιάτο σου σερβίρουν μια πειθαρχική μεταγωγή για άλλα 2 χρόνια. Αυτό συνέβη σε εμένα. Για παράδειγμα ένας κρατούμενος με 5 χρόνια κάθειρξη δικαιούται το δικαίωμα των υπό όρων απόλυσης, της τακτικής άδειας. Στο 1 χρόνο έκτισης δηλαδή του 1/5 της ποινής αν είναι «καλό παιδί» θα πάρει το δικαίωμα των υπό όρων απόλυσης ή άδεια. Αν όμως διαμαρτυρηθεί, διεκδικήσει, αγωνιστεί για τα κεκτημένα δικαιώματα, εάν αντισταθεί στους κομπλεξικούς ψευτόμαγκες των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας, εάν σταθεί με αξιοπρέπεια απέναντί τους, τους κοιτάξει στα μάτια και τους πει πως παρανομούν ατιμωρητί, εξαναγκάζουν τους κρατούμενους σε ταπεινωτικές και εξευτελιστικές συμπεριφορές τότε; Τότε για παράδειγμα δεν θα μπορεί να εισπράξει το δικαίωμα των υπό όρων απόλυσης «άδεια» στον ένα χρόνο έκτισης της ποινής, δηλαδή το 1/5 θα εκτίσει 5 χρόνια κάθειρξη μέρα μέρα διότι κάποιοι θέλησαν, διότι δεν ήταν «καλό παιδί» δηλαδή κακό παιδί στο όνομα της εύρυθμης λειτουργίας των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας να τον εξοντώσουν βάση του «περίφημου» νόμου 2776/99 άρθρα 68,69,70 και 71. Κανένας δεν ενδιαφέρεται για τον ψυχοσωματικό πόνο που προκαλούν τέτοιου είδους ποινές άδικες στον ίδιο τον κρατούμενο αλλά και στην οικογένειά του και στον κοινωνικό του περίγυρο. Οι περισσότεροι κρατούμενοι «κακώς» δεν γνωρίζουν το άρθρο 31 «Δικαιώματα και υποχρεώσεις κρατουμένων», πολλοί επίσης δεν γνωρίζουν «κακώς» πως ό,τι έχουμε κατακτήσει οι κρατούμενοι το έχουμε κατακτήσει με αγώνες και όχι με ημερήσιες διαταγές του συστήματος. Οι περισσότεροι επίσης δεν γνωρίζουν ότι μετά τη στημένη πειθαρχική ποινή έχουν δικαίωμα εντός 5 ημερών να προσφύγουν στο συμβούλιο πλημμελειοδικών της πλησιέστερης αρχής που ανήκει το σωφρονιστικό κατάστημα που «φιλοξενούνται».
Σε προσωπικό επίπεδο, στη διάθεση του οποιοδήποτε, ένα από τα πολλά στημένα πειθαρχικά για παράδειγμα που μπορεί να συμβούν αρ. Απόφασης Πειθαρχικού Συμβουλίου Κλειστών Φυλακών Αλικαρνασσού αριθμός 10 στις 18/05/06 με την οποία μου επεβλήθη ποινή 10ήμερου περιορισμού σε ειδικό κελί κράτησης και πειθαρχική μεταγωγή σε άλλο κατάστημα. Αυτό το στημένο πειθαρχικό μου το φόρτωσαν στην πλάτη λίγο μετά τη διαμαρτυρία, εξέγερση κατ’ αυτούς βαφτισμένη από τους αλήτες τεχνίτες του στημένου πειθαρχικού στη Κλειστή Φυλακή Τρικάλων –αυτό συνέβη προ 11μήνου. Μετά από προσφυγή στο συμβούλιο πλημμελειοδικών Ηρακλείου Κρήτης με αριθμό βουλεύματος 226/222006 με πρόεδρο τον Νικολόπουλο Ευτύχη και γραμματέα την Άννα Γ. Τερζάκη στις 07/06/06 τους απάντησε απαλλάσσοντας με από την στημένη πειθαρχική κατηγορία πως έσφαλαν στην κρίση τους και κακώς με καταδίκασαν. Το ότι αθωώθηκα, το ότι απέδειξα πως μπορούν να στήσουν ένα πειθαρχικό αν δεν είσαι καλό παιδί δεν είναι το ζητούμενο. Το ζητούμενο εν προκειμένω είναι πως στη δικαστική φυλακή διαβατών τόλμησαν να μου στήσουν μετά την μεταγωγή μου από τη Φυλακή Μαλανδρίνου λίγες μέρες μετά τις μαγικές διαμαρτυρίες, εξεγέρσεις βαφτισμένες από δαύτους για δίκαια αιτήματα μεταξύ των οποίων την πρωτιά δικαίως είχε η κατάργηση των διατάξεων του 2776/99 «Πειθαρχικά Παραπτώματα» 68, 69, 70 και 71.
Το ερώτημα που πρέπει να απασχολεί όλους τους κρατουμένους όλων των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας αλλά και τους συγγενείς τους, τους φίλους, τον περίγυρό τους είναι πώς μπορούν να διαπράττουν κάθε στιγμή αδικήματα στο όνομα της αποτυχημένης σωφρονιστικής πολιτικής ατιμωρητί όλοι όσοι εμπλέκονται στον μηχανισμό της τεχνικής καταστολής των κρατουμένων (βία, ναρκωτικά, εξαναγκασμός, υποταγή, εξευτελισμός, συνεργασία συνειδητή ή ασυνείδητη) στο όνομα της εύρυθμης λειτουργίας των σωφρονιστικών καταστημάτων αλλά και την εφαρμογή των νόμων της πολιτείας όπως τους εξυπηρετεί για τους ανωτέρω λόγους. Για παράδειγμα εδώ στην Δικαστική Φυλακή των Διαβατών για να μην τολμήσουν να σηκώσουν κεφάλι οι κρατούμενοι, να διαφυλάξουν τα κεκτημένα ή να διεκδικήσουν, η απάντηση με ποιο δικαίωμα σε επιτρεπόμενα είδη «προμήθειες» Αυτά πάρε ρε που σου δίνουμε και μη μιλάς γιατί… Σε ερώτηση γιατί δεν μπορώ να προμηθευτώ ό,τι επιτρέπεται π.χ. στα επιτρεπόμενα είδη τηλεκάρτες 8 ευρώ με 2 ευρώ δώρο ή τηλεκάρτες των 10 ευρώ με 1 ευρώ δώρο σου πετάνε στη μούρη κάρτες 4 ευρώ. Και σου απαντάνε πως εδώ έτσι λειτουργεί το σύστημα και μη μιλά γιατί θα πας στο κελί 3 πειθαρχικό κελί. Σε άλλη ερώτηση για παράδειγμα γιατί δεν μπορούμε να προμηθευτούμε επιτρεπόμενα είδη «κονσέρβες» ή ό,τι άλλο επιτρέπεται η απάντηση είναι κοφτή: «Εμείς εδώ κάνουμε κουμάντο, μπορείς να γράψεις 2 κονσέρβες για παράδειγμα από κάθε είδος όχι όσες θες εσύ γιατί άμα γίνει καμία αποχή συσσιτίου ή απεργία πείνας θα έχεις να μας πολεμήσεις».
Αυτά τα ελάχιστα παραδείγματα είναι αποτελέσματα της τεχνικής καταστολής της λειτουργίας της φυλακής. Δεν δίνουν λόγο σε κανέναν για την κατάντια που νιώθουν οι κρατούμενοι στον καθημερινό αυτοεξευτελισμό, την αυτουποταγή που τους εξαναγκάζουν αφαιρώντας τους κάθε δικαίωμα για διαμαρτυρία με την απειλή, την εφαρμογή του τερατουργήματος 2776/99 όσον αφορά τις διατάξεις 68, 69,70 και 71 αλλά και πλειάδα άλλων διατάξεων του ιδίου νόμου αλλά και του 58819 του 2003 «Εσωτερικός Κανονισμός Λειτουργίας Γενικών Καταστημάτων Κράτησης τύπου Α και Β».
Κλείνοντας έχω να πω στους κρατούμενους, πως μπορεί επιτέλους να κοιτάξουμε κατάματα το πρόβλημα, να το πολεμήσουμε με αξιοπρέπεια, να μην αφήνουμε κανέναν και για κανέναν λόγο να μας εξαναγκάζει να νιώθουμε εξευτελισμένοι, ταπεινωμένοι, συμβιβασμένοι στο όνομα της εύρυθμης λειτουργίας των σωφρονιστικών καταστημάτων της χώρας. Στους συγγενείς, στους φίλους των κρατουμένων, αλλά και στον ευρύτερο κοινωνικό τους περίγυρο θέλω να πω πως για να κερδίσουμε τον δίκαιο αυτό αγώνα μας χρειάζεται η ανιδιοτελή υποστήριξη τους.
Με αγωνιστικούς χαιρετισμούς
Βαγγέλης Πάλης
Δικαστική Φυλακή Θεσσαλονίκης
Συζήτηση με το Β.Πάλλη από τη Δικαστική Φυλακή Θεσσαλονίκης
Τι συναντάει κάποιος φυλακισμένος όταν μπαίνει μέσα;
Χρόνια άκουγα για τα Διαβατά τι γίνεται. Και τώρα καταλαβαίνω γιατί το βιώνω. Γιατί οι κρατούμενοι δεν αντιστέκονται; Αυτό είναι το ερώτημα. Η απάντηση του οποιοδήποτε στην κατάργηση των διατάξεων του πειθαρχικού είναι εύκολη. Θα πουν «θα κάνει ο καθένα ό,τι θέλει». Μα δε θα κάνει ο καθένας ό,τι θέλει. Θα διεκδικεί με αξιοπρέπεια και θα του απαντούν με αξιοπρέπεια το δικαιούσαι, δεν το δικαιούσαι. Θα δίνει τον αγώνα του με τη δική του μικρή ή μεγάλη δύναμη και δεν θα καρπαζώνεται, κλωτσιέται, περπατάει γονατιστός με την απειλή ότι… το παράδειγμα που φέρνω είναι πλασματικό: Εάν κάποιος έχει 5 χρόνια κάθειρξη, εάν θέλουν δηλαδή να τον εξαφανίσουνε, να τον εξαναγκάσουν να εκτίσει και τα 5 χρόνια κάθειρξη θα τα εκτίσει μια-μια μέρα, με την απλή τακτική. Ένα στημένο πειθαρχικό, μια υπογραφή ενός οποιουδήποτε υπαλλήλου υφισταμένου ή προϊσταμένου ότι έγινε. Ο εισαγγελέας αποδέχεται τα όσα λέει ο υπάλληλος, εσύ δεν μπορείς να αντισταθείς… οι περισσότεροι δεν ξέρουν τα δικαιώματά τους και το αποδέχονται. Σου λένε έτσι είναι η φυλακή. Είναι η απάντηση στο ερώτημα που μου δίνεις: όταν μπαίνει κάποιος στη φυλακή τι αντιμετωπίζει. Όταν μπει π.χ. σε μια δικαστική φυλακή κάποιος όπως είναι τα Ιωάννινα, η Κομοτηνή, τα Χανιά, τα Διαβατά που έχουνε τέτοιες συμπεριφορές… εκεί βεβαίως θα αυτοταπεινωθεί, θα αυτοεξευτελιστεί με την απειλή του πειθαρχικού. Εάν αντισταθεί π.χ. όπως έγινε με εμένα που γνωρίζω θα τον δικάσουνε 2+2 χρόνια πειθαρχικά και θα εκτίσει την ποινή του αν έχει 5 χρόνια έτσι ακριβώς όπως σας περιγράφω.
Θέλω όλοι όσοι είναι ανυποψίαστοι να καταλάβουν ότι αυτό το τερατούργημα που παλεύουμε εδώ και 11 χρόνια μετά το 1996 ήταν σκέψη, ιδέα του Γιαννόπουλου του τότε υπουργού Δικαιοσύνης που τον Ιούνιο του 1996 καταργήθηκαν τα πλημμελήματα. Η στάση, η εξέγερση, η φθορά δημοσίου υλικού από πλημμελήματα που ήταν τότε γίνανε κακουργήματα. Έτσι καταστείλανε τους ανθρώπους και ο κρατούμενος και να έχει διάθεση που πρέπει να έχει διάθεση με οποιοδήποτε προσωπικό κόστος να διεκδικεί, τον καθηλώνουνε στη θέση του και λέει αν το κάνω είναι κακούργημα. Π.χ. μια διαμαρτυρία εξέγερση βαφτισμένη από δαύτους είναι 5 ως 20 χρόνια, μια άρνηση εκτέλεσης εντολής είναι τόσα χρόνια, είναι κακουργήματα, μια φθορά π.χ. αν σπάσεις ένα παράθυρο και τα φουσκώσουν και χρεώσουν ότι έσπασες όλη τη φυλακή όπως κάνουνε συνήθως είναι από 5-20 χρόνια. Δηλαδή αν είσαι υπότροπος –ο ομιλών είναι υπότροπος- θα πουν 20 χρόνια και θα σου στερήσουν 20 χρόνια… 20 χρόνια από την ελευθερία σου… 20 χρόνια από τη ζωή σου… 20 χρόνια από τα τεμάχια που θα σου κάνουν την προσωπικότητά σου και τον ψυχικό σου κόσμο… θα σου στερήσουν 20 χρόνια για το τίποτα, γιατί διαμαρτυρήθηκες.
Αυτή η διάταξη αν της κάνετε μια ανάλυση πάει πολλά χρόνια πίσω και πηγαίνει όλο και προς τα πίσω. Για αυτό και πρέπει να καταργηθεί. Για αυτό είναι εδώ και τόσα χρόνια το υπ’ αριθμό 1 αίτημα των κρατουμένων. Φαντάζομαι και ελπίζω ότι τώρα πλέον το έχουν καταλάβει οι περισσότεροι και θα βοηθήσουν όλοι μαζί να το πολεμήσουμε.
Τί σημαίνουν για σένα καθημερινές εικόνες της φυλακής;
Όταν βλέπεις μια εικόνα ενός διαδρόμου, μιας φυλακής… για παράδειγμα εδώ στον 2ο όροφο που είμαστε όταν κοιτάξω δεξιά όπως μιλάω βλέπω τουλάχιστον 30 κρατούμενους να παίζουνε ντόμινο, να φοράνε παντόφλες… τι σημαίνει για κάποιον ανυποψίαστο που δεν ξέρει; Το να φοράς παντόφλες είναι σαν να ριλαξάρεις, σαν να είσαι στην παραλία. Το να παίζεις ντόμινο είναι σαν να αδιαφορείς. Ενώ σε κάποιες άλλες φυλακές π.χ. στην Κέρκυρα, στο Μαλανδρίνο, στη Λάρισα, στην Πάτρα όταν βγαίνεις από το θάλαμό σου πρέπει να φοράς παπούτσια, πρέπει να είσαι έτοιμος να αγωνιστείς, να αγωνιστείς για ότι δικαιούσαι, να είσαι έτοιμος εάν σου δοθεί η ευκαιρία και βρεις ένα ανοιχτό παράθυρο, μια ανοιχτή πόρτα να διεκδικήσεις το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμά σου, την ελευθερία μέσω της απόδρασης. Να κάνεις κάποια πράγματα. Εδώ ο μηχανισμός της δικαστικής φυλακής Διαβατών, ο στρατιωτικός μηχανισμός καταστολής έχει εξαναγκάσει τους κρατουμένους… αυτό το νόημα έχει η παντόφλα… την έχω ονομάσει Δικαστική Φυλακή Διαβατών «παντόφλα». Κοιτάω τώρα αριστερά μου και βλέπω περίπου 50 κρατούμενους… είναι σε 6 τραπέζια από 4 άτομα παίζουνε ντόμινο. Όλοι φοράνε παντόφλες. Αυτό τι σημαίνει για μένα; Όταν βλέπω μια τέτοια εικόνα, λυπάμαι που το λέω, βλέπω παραδομένους κρατούμενους. Βλέπω κρατούμενους που έχουν παραδοθεί στη μοίρα τους και στην όποια λογική των προϊσταμένων ή υφισταμένων της Δικαστικής Φυλακής Διαβατών. Δηλαδή με λίγα λόγια τους κάνουν ό,τι θέλουν.
Πως ξεκίνησε η εξέγερση στο Μαλανδρίνο;
Πολλοί θέλανε να προσωποποιήσουνε αυτό που συνέβη στο Μαλανδρίνο και γενικότερα σε όλες τις φυλακές της Ελλάδος. Η χειροδικία που έγινε στον κρατούμενο Γιάννη Δημητράκη ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Έχουν γίνει πολλοί κατά καιρούς βασανισμοί στις φυλακές. Πολλά χαστούκια, πολλές βιαιοπραγίες σωφρονιστικών υπαλλήλων και αυτό είναι γνωστό τις πάσης. Δεν προσωποποιείται. Δηλαδή στο μάγουλο ή στο κούτελο του Δημητράκη ήταν η σταγόνα, ήταν το σκαμπίλι σταγόνα, η γροθιά σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Ήταν κάτι αυθόρμητο, ήταν κάτι εντελώς αυθόρμητο και όχι προσχεδιασμένο. Αυτό μπορούν να το διαβεβαιώσει όλη η ακτίνα Θ και κατ’ επέκταση –μετά που έγινε επεξήγηση πως έγινε το περιστατικό- όλοι οι κρατούμενοι του Μαλανδρίνου. Γιατί ακόμα και αυτό, ξέρεται μερικές φορές παρερμηνεύονται πράγματα, συζητάνε για στημένα πράγματα, συζητάνε πράγματα που εξυπηρετούν τον οποιοδήποτε για οποιοδήποτε λόγο. Εγώ επειδή το βίωσα, το έζησα, πρωταγωνίστησα και θα πρωταγωνιστήσω σε όποια σταγόνα ξεχειλίσει το όποιο ποτήρι… σας καταθέτω και κάνω κατάθεση ψυχής ότι ήταν εντελώς αυθόρμητο και ήτανε το ιδίοις ομόσει ξεχείλισμα του ποτηριού. Και ξεκινήσαμε όλοι να πράττουμε με τις αισθήσεις. Και κάναμε ό,τι κάναμε στο Μαλανδρίνο. Και ό,τι ζητήσαμε δικαίως το ζητήσαμε και ήταν μια καλή ευκαιρία να μας ακούσετε και εσείς οι απ’ έξω, όσοι είστε υποψιασμένοι και όσοι ανυποψίαστοι, τι πραγματικά με αξιοπρέπεια διεκδικήσαμε στις ταράτσες και συγκεκριμένα στην ταράτσα του Μαλανδρίνου. Και κατ’ επέκταση σε λιγότερη ή μεγαλύτερη μορφή αγώνα στις υπόλοιπες φυλακές όλης της Ελλάδος.
Μετά από τις εξεγέρσεις, οι σχέσεις των κρατουμένων αλλάζουν;
Βεβαίως αλλάζουνε. Καταλαβαίνουνε το τι σημαίνει αλληλεγγύη, το τι σημαίνει ανιδιοτελή συνεισφορά σε έναν αγώνα. Μεγαλώνει ο κρίκος -για παράδειγμα- το ζήσαμε πολλοί κρατούμενοι στην ταράτσα… είναι πολύ σημαντικό το ηθικό δίδαγμα που βγήκε από την ταράτσα της διαμαρτυρίας του Μαλανδρίνου. Επί τριάμισι μερόνυχτα υπήρχαν κρατούμενοι που για παράδειγμα έπαιρναν 10 και 15 χάπια ή χρειαζόντουσαν 2-3 δόσεις ναρκωτικών για να σταθούν στα πόδια τους. Καταλαβαίνετε τώρα πως γίνονται τώρα αυτά με τις ηρωίνες και τα χάπια ή τουλάχιστον έχετε διαβάσει από εμπειρίες σε βιβλία. Σταθήκανε λοιπόν με αξιοπρέπεια πάνω στην ταράτσα και δείξανε ότι δεν χρειάζεται ναρκωτικά ο φυλακισμένος, δεν τα χρειάζεται για να καταστέλλεται τεχνητά στο όνομα της όποιας εύρυθμης λειτουργίας της φυλακής. Μετά από αυτό βγήκε και ένα άλλο ηθικό δίδαγμα από την ταράτσα του Μαλανδρίνου και των υπόλοιπων φυλακών. Ότι οι κρατούμενοι ενωμένοι πλέον και δυναμικά απέναντι σε όποια απειλή της κατασταλτική μηχανής είμαστε αποφασισμένοι να δώσουμε ένα μήνυμα σε όλους αυτούς που θέλουνε να περάσουνε αυτή τη στρατιωτική τακτική της υποταγής των κρατουμένων, να μην σηκώνουν κεφάλι. Οι τελευταίες εξεγέρσεις/ διαμαρτυρίες όλων των φυλακών δείξανε αυτό το πράγμα: ότι μεγαλώνει ο κρίκος, μεγαλώνει η αλυσίδα, δένονται περισσότερο μεταξύ τους οι κρατούμενοι γιατί επιτέλους πρέπει να τους παλέψουμε όλοι μαζί για να κερδίσουμε κάτι. Η εμπειρία μου από την ταράτσα του Μαλανδρίνου με έχει εντυπωσιάσει. Δεν μοιάζει με τίποτα προγενέστερο από αυτό. Γιατί έχω ζήσει πολλές διαμαρτυρίες. Έχω συμμετάσχει, έχω πρωταγωνιστήσει σε πολλές διαμαρτυρίες… το τι συνέβη στο Μαλανδρίνο είναι κάτι πρωτόγνωρο για μένα. Το πως ενώθηκαν οι κρατούμενοι, το πως αποφασίσανε να σταθούνε όρθιοι απέναντι στην κατασταλτική μηχανή των ΜΑΤ και των ειδικών δυνάμεων των ΟΠΚΕ… είναι κάτι που έρχεται στο μυαλό μου από το ξημέρωμα μέχρι το βράδυ.
Έχει αλλάξει ο τρόπος που αντιλαμβάνεσαι τον κόσμο η εμπειρία της φυλακής;
Φυσικά και έχει αλλάξει. Δεν θα ακολουθούσα τη σκέψη μου και τη λογική μου αν έλεγα ότι σκέφτομαι όπως σκεφτόμουν πριν. Όλα όσα βιώνει ο καθένας προσωπικά τον αλλάζουν. Έχει μια σημασία αν κάποιος από μέσα του, από τη φύση του θέλει να αγωνίζεται για το τι δικαιούται και το τι υποχρεώσεις έχει απέναντι σε μια κοινωνία. Έχει αλλάξει ριζικά ο τρόπος σκέψης μου, αυτό είναι γεγονός.
Πως είδαν οι κρατούμενοι τις ενέργειες που έγιναν τον Απρίλη σε ένδειξη αλληλεγγύης στους εξεγερμένους;
Εννοείται ότι οι περισσότεροι το καλοδεχτήκανε και μετά από συζητήσεις που γίνανε σε διάφορα μίτινγκ κρατουμένων π.χ. στη Λάρισα, στη Κέρκυρα, στη Πάτρα το δεχτήκανε με πολύ ευχαρίστηση και συμφωνήσανε όλοι ότι ήταν ότι καλύτερο μπορούσε να γίνει από μεριά της αλληλεγγύης των όποιων αγωνίστηκαν, των όποιων συμπαραστάθηκαν ανιδιοτελώς στις διαμαρτυρίες -εξεγέρσεις βαφτισμένες. Εννοείτε το καλοδεχόμαστε, το επικροτούμε, το χειροκροτούμε, το συνυπογράφουμε.
Τι θεωρείς ότι λείπει από τις κινήσεις αλληλεγγύης έξω;
Εγώ πιστεύω ότι πρέπει να γίνει μεγαλύτερη δουλειά απ’ έξω. Είμαστε 10.620 κρατούμενοι με την τελευταία απογραφή του υπουργείου Δικαιοσύνης. Από 4μελη οικογένεια να είναι ο κάθε κρατούμενος, από γείτονες φίλους και 50% των κρατουμένων δηλαδή 5.310 είναι αλλοδαποί… οπωσδήποτε ήμαστε πολλοί περισσότεροι από όσοι φαντάζονται ότι μπορούν να μας αντιμετωπίσουνε. Και εξηγούμε με ό,τι λεω: Αν σε οποιαδήποτε διαμαρτυρία έχουμε την κινητοποίηση των συγγενών, των φίλων, των τριγύρω από εμάς που μας σέβονται, σέβονται τους αγώνες για δίκαια αιτήματα πιστεύω ότι θα καταλάβουνε. Τώρα το να πω εγώ το πως θα γίνει δεν είμαι σε θέση γιατί είμαι μέσα. Είναι αυτονόητο ότι συμφωνώ με κάθε μορφή αλληλεγγύης προς τα δίκαια αιτήματα ή μέσα γίνονται ή έξω.
Αυτονόητο τώρα θα γίνει πλέον πιστεύω και για τους περισσότερους κρατούμενους οι οποίοι είναι και αυτοί ανυποψίαστοι. Όπως σας είπα προηγουμένως για παράδειγμα πολλοί κρατούμενοι δεν ξέρουν τι δικαιούνται και τι υποχρεώσεις έχουνε σαν κρατούμενοι. Ποιος νόμος τους βλάπτει, ποιος είναι στρατιωτικός νόμος κατά την ταπεινή μας άποψη και ποιος δεν είναι. Τι πρέπει να κάνουνε και τι δεν πρέπει να κάνουνε. Πότε και πως πρέπει να αγωνίζονται και πότε πρέπει εν πάση περιπτώσει να σκέπτονται το επόμενο βήμα που θα κάνουνε. Είναι μια σύνθετη στρατηγική που σε κάθε διαμαρτυρία όλο και μεγαλώνει, όλο και μεγαλώνει.
Εδώ στα Διαβατά για παράδειγμα -επειδή αυτή τη στιγμή το βιώνω- η στρατηγική αυτή για να αντισταθεί κάποιος κρατούμενος, να διεκδικήσει ή να διαφυλάξει τα κεκτημένα είναι πολύ χρονοβόρα. Αν από έξω δοθεί ένα μήνυμα για παράδειγμα εάν μπορέσει κάποιος να αναλύσει, να εξηγήσει το πόσο ψυχοφθόρο, πόσο εξοντωτικό είναι η διάταξη του 2776 του ‘99, όσον αφορά τους υπό όρων απόλυσης. Δηλαδή πως στο στερούνε, πως σου αφαιρούνε το δικαίωμα του να επανενταχθείς… τότε θα είναι ένα ηχηρό χαστούκι σε αυτούς για να καταλάβουνε ότι για την εύρυθμη λειτουργία των σωφρονιστικών καταστημάτων δεν πρέπει να έχουνε τέτοιες εξοντωτικές συμπεριφορές και φασίζουσες συμπεριφορές θα έλεγα και να εφαρμόζουν στρατιωτικούς νόμους στη φυλακή για να καταστείλουν με τη φοβία, τη λεκτική ή τη χειρονακτική βία τους κρατουμένους.
Σ’ αυτόν τον αγώνα βλέπεις κάποια προοπτική;
Κανένα αγώνα δεν έχει δικαίωμα κανένας να τον ξεφουσκώσει ή από μόνοι μας να βοηθήσουμε να ξεφουσκώσει. Αυτό που έγινε στο Μαλανδρίνο στην γλώσσα της καρδιάς έγραψε. Ένωσε περισσότερους κρατούμενους, ξύπνησε περισσότερους κρατούμενους, έκανε περισσότερους κρατούμενους να μην αναζητούνε την ζητιανιά των κατασταλτικών χαπιών που δίνει η υπηρεσία ή της ηρωίνης που πουλάει η όποια υπηρεσία ή όποιος προϊστάμενος ή υφιστάμενος της σωφρονιστικής πολιτικής για να καταστείλει τεχνικά τους κρατούμενους, δηλαδή να τους κοιμίζει. Τι θέλει το σύστημα για να υπάρχει ομαλή λειτουργία σε όλα τα σωφρονιστικά καταστήματα; Θέλει ο κρατούμενος χωρίς να σκέπτεται τι παθαίνει ο ίδιος , τι παθαίνει η οικογένειά του, τι οικονομική, τι ψυχική, τι σωματική ζημιά παθαίνει ένας κρατούμενος, να τροφοδοτείται με οιονδήποτε τρόπο, να τροφοδοτείται με ναρκωτικά το όποιο σωφρονιστικό κατάστημα. Αυτό τι σημαίνει? Σημαίνει ότι ο κρατούμενος παραδίδεται στην φαντασίωση ή στο ταξίδι των ναρκωτικών και δε διεκδικεί. Λέω για παράδειγμα: όταν φωνάζεις το πρωί 8 η ώρα «φάρμακα», όταν φωνάζεις στη 1 η ώρα το μεσημέρι «φάρμακα», όταν φωνάζεις 9 η ώρα «φάρμακα» και τα δίνει με τόση ευκολία τα ψυχοφάρμακα στις φυλακές είναι ένα μήνυμα. Όταν αφήνει να πουλάνε υπάλληλοι -οι όποιοι διοικητικοί, οι όποιοι υπάλληλοι- τα ναρκωτικά μέσα στις φυλακές και να συλλαμβάνουνε έναν κρατούμενο εξαρτημένο ο οποίος έκανε εισαγωγή ένα γραμμάριο και να του δίνουνε για παράδειγμα… όχι μόνο για παράδειγμα αλλά επί της ουσίας με ονοματεπώνυμα ποιοι έχουν καταδικαστεί για τέσσερα γραμμάρια εισαγωγής σε ισόβια κάθειρξη, είναι και αυτό ένα μήνυμα.
Τι μήνυμα βγαίνει από όλη αυτή τη συμπεριφορά της σωφρονιστικής κατασταλτικής μηχανής; Λέει: κοιμήστε τους κρατούμενους. Λέει το υπουργείο που είναι ανυποψίαστο, γιατί αν ήξερε πραγματικά τι συμβαίνει σε όλα τα σωφρονιστικά καταστήματα το υπουργείο –εγώ θέλω να πιστεύω ότι δεν το ξέρει- τεχνηέντως το κρύβουνε ότι δεν το ξέρουνε… θα τους είχε κυνηγήσει με τα ρόπαλα, με τις σιδερόβεργες, με τις πέτρες, όλους αυτούς που διοικούνε αυτά τα σωφρονιστικά καταστήματα κολαστήρια για μένα. Δεν γίνεται δηλαδή να τροφοδοτούνται οι φυλακές με ψυχοφάρμακα και με ναρκωτικά και να τα πουλάνε και οι ίδιοι και στο τέλος, με συγχωρείς για το φρασεολόγιο, να κάνουνε και τους μάγκες, να συλλαμβάνουνε έναν που είναι άρρωστος, εξαρτημένος, τελειωμένος που είχε ένα δικαστήριο έβαλε πως έβαλε μέσα στη φυλακή 4 γραμμάρια, τον συλλαμβάνει και καλά κοιτάτε τον έπιασα και τον βάζει στο δικαστήριο… και το δικαστήριο που δεν ξέρει την αλήθεια, δεν ξέρει τι γίνεται στην πραγματικότητα μέσα στις φυλακές του δίνει μια ισόβια, έτσι απλά. Δηλαδή του λεει: τελείωσε η ζωή σου. Τι κουράγιο να βρει αυτός ο άνθρωπος να σηκωθεί στα πόδια του; Παρά μόνο να περπατάει γονατιστός, να πηγαίνει να παρακαλάει σε εισαγωγικά και εκτός εισαγωγικών για να του δώσουνε τα ψυχοφάρμακα για να μην πονάει. Και όταν βρει την ευκαιρία θα πει το ψέμα στην μητέρα του, στον αδερφό του, στη μάνα του, στο θείο του, στον περίγυρό του ότι θέλει να πληρώσει έναν δικηγόρο να του στείλουνε λεφτά να τα δώσει στον υπάλληλο, να του φέρει ναρκωτικά μέσα στην φυλακή. Αυτή είναι η κατάντια, αυτή είναι όμως η πραγματικότητα των ελληνικών φυλακών. ΅
Εμείς τι λέμε; Αρνούμαστε να βλέπουμε την πραγματικότητα, όσοι αρνούμαστε να την βλέπουμε και αγωνιζόμαστε και διεκδικούμε και διαφυλάσσουμε τα κεκτημένα. Αυτή είναι μια πραγματική εικόνα των φυλακών. Δηλαδή το μήνυμα που πέρασε από την εξέγερση στις 23/04 του 2007 είναι ότι είμαστε περισσότεροι. Θέλουμε και ελπίζουμε και είναι στόχος μας να γίνουμε όλοι. Και θέλουμε και την ανιδιοτελή συμμετοχή, υποστήριξη, αλληλεγγύη των όσων θέλουν, εν πάση περιπτώσει, να βοηθήσουνε να επανενταχθούνε οι κρατούμενοι, να ξαναγυρίσουν στην κοινωνία, να είναι χρήσιμοι, να είναι δημιουργικοί, να διεκδικούν. Δεν τους θέλουμε κοιμισμένους τους κρατούμενους. Οι όσοι αγωνιζόμαστε –φαντάζομαι τώρα ότι γίναμε περισσότεροι, θέλω να γίνουμε όλοι- δεν τους θέλουμε τους κρατούμενους έτσι όπως τους θέλει το σύστημα. Τους θέλουμε να διεκδικούν, τους θέλουμε να διαφυλάσσουν τα όποια δικαιώματα και να περπατάνε όρθιοι. Να κοιτάνε στα μάτια τον ήλιο και να έχουν αν γίνεται ηλιοκαμένα μέτωπα. Να μην σκύβουν το κεφάλι, να μην κάθονται στους θαλάμους ή στα κελιά, να τους βλέπει λίγο ο ήλιος, να ατενίζουν τον ουρανό, να είναι αισιόδοξοι ότι μια μέρα θα επανενταχθούνε.
Αυτός είναι και ο κοινός στόχος όλων των κρατουμένων. Φαντάζομαι και ο στόχος όσων θέλουν να βοηθήσουν προς αυτή τη κατεύθυνση, γιατί δεν θέλει το σύστημα να βοηθήσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Τα μαγαζιά αυτά είναι πολυεθνικές. Θα σου πω ένα τελευταίο παράδειγμα γιατί θα κλείσει. Η ντομάτα έξω πουλιέται 1,20 εδώ χρεώνεται 2,70. Το σαμπουάν πουλιέται έξω –λεω για παράδειγμα, δεν ξέρω αλλά από τις αποδείξει που έχουμε μαζέψει- 1 ευρώ εδώ πουλιέται 3. Του λες δεν θέλω αυτό, σου λεει πάρε αυτό. Τον ρωτάς γιατί το κάνει, σου λέει μη μιλάς. Του λες λοιπόν φωναχτά: δεν μπορείς να μου το κάνεις αυτό. Σου λέει: Α, με απειλείς; Άσκηση απειλής βίας κατά σωφρονιστικού υπαλλήλου. Άρθρο 69, παράγραφος Α’. Απειλή και άσκηση, δηλαδή δίχρονο. Και λεω εγώ… λέμε εμείς: Πού θα βρούμε δίκιο; Θα βρούμε δίκιο αν τα σπάσουμε, αν τα κάψουμε, αν τους κυνηγήσουμε με τις ντομάτες που μας πουλάνε και με τις κονσέρβες που μας δίνουνε, να τους πλύνουμε με τα σαμπουάν που μας τα πουλάνε σε υπερδιπλάσια τιμή μπας και τους καθαρίσουμε τη σκέψη και δούνε ότι έχουμε δίκιο. Αυτή είναι η σκέψη μου, αυτό βγαίνει μέσα από την ψυχή μου και κατευθύνεται στα χείλη μου για να σας το λέω. Το νιώθω και σας το λέω, βλέπω στα μάτια των κρατουμένων, πολλών κρατουμένων ότι το θέλουνε.
Έχει δυσκολία η Δικαστική Φυλακή Διαβατών, δεν θα έχει δυσκολία πιστεύω σε λίγο καιρό. Θα προσπαθήσει και κάποιος άλλος, και κάποιοι άλλοι, θα γίνουν περισσότεροι και κάποια στιγμή θα εξαναγκαστούν να μας αποδώσουν τα ότι δικαιούμαστε χωρίς να μας απειλούν ότι θα μας δείρουνε, θα μας ξεφτιλίσουνε, θα μας ταπεινώσουνε, θα μας γονατίσουνε και θα μας κάνουν υπηρέτες του συστήματος. Υπάκουα παιδιά δηλαδή, καλά παιδιά για να πάρουμε τα ό,τι αγωνιστήκαμε. Γιατί αν είσαι «κακό παιδί», δηλαδή αν διαμαρτύρεσαι, αντιστέκεσαι, δεν σκύβεις το κεφάλι, δεν γονατίζεις, δεν παρακαλάς είσαι κακό παιδί και σου κάνουνε το τερατούργημα 2776 «Πειθαρχικά παραπτώματα»… οι διατάξεις αυτές που πρέπει να καταργηθούν, πρέπει να τροποποιηθούν, είναι αναγκαίο κακό να γίνει γιατί θα φτάσουμε κάποια στιγμή… και τελειώνει και η κάρτα μου φαίνεται τώρα.
Βαγγέλης Πάλης
Δικαστική Φυλακή Θεσσαλονίκης
Κείμενο του Πάρη Σερεμέτη
Η φυλακή πλέον στερείται ενδιαφέροντος. Καμία σχέση με τις παλαιότερες φυλακές που εδώ μέσα έβρισκες άλλου είδους ανταποκρίσεις από τους ανθρώπους, άλλου είδους ενδιαφέροντα. Υπήρχε θέληση, υπήρχε άποψη, υπήρχαν ιδέες, εμπνεύσεις, τέλος πάντων αυτά ανήκουν στο παρελθόν. Δυστυχώς.
Η νέου τύπου νοοτροπία της κοινωνίας των ανθρώπων καθοδηγούμενη και χειραγωγούμενη από ένα σωρό μηχανισμούς και νομοτεχνικές ρυθμίσεις και μεθόδους που έχει εφεύρει η κρατική και πολιτειακή εξουσία ώστε να επιβάλλει την νέα τάξη πραγμάτων για την «πρόοδο» του ανθρώπου μέσω της ανταγωνιστικότητας και του ατομικού συμφέροντος στην συνείδηση και την συμπεριφορά του καθενός –ένεκα στην «πρόοδο» λοιπόν αυτή- έχει επηρεάσει δυστυχώς και αντανακλάται ολοένα και περισσότερο και στο χώρο των φυλακών όπου η σωφρονιστική πολιτική του ιδίου κράτους και της ιδίας πολιτείας έχουν πλέον εφεύρει και επιβάλλουν νομοτεχνικές ρυθμίσεις στο σωφρονιστικό κώδικα που υπαγορεύουν και χειραγωγούν τις συμπεριφορές των κρατουμένων και τη συνείδησή τους.
Εάν η συμπεριφορά των κρατούμενων δεν είναι η πειθήνια ή έτσι όπως την θέλουν οι δεσμώτες τους, δηλαδή η σωφρονιστική υπηρεσία του κράτους, τότε τους στερούν κάθε δικαίωμα στην ελπίδα μιας πιο γρήγορης επανένταξης στους κόλπους της έξω μεγαλύτερης κοινωνίας. Αυτό από μόνο του σε συνδυασμό και συνάφεια με την νοοτροπία που έχουν πλέον επιβάλει στο σύνολο σχεδόν της έξω οργανωμένης κοινωνίας είναι αρκετό ώστε και εδώ μέσα στην ίδια την φυλακή να ακολουθείται η ίδια νοοτροπία του ατομισμού, του προσωπικού συμφέροντος. Της μη αντίστασης των ανθρώπων κρατουμένων, ακόμα και στις προφανείς και παράφορες παραβιάσεις της ίδιας τους της αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων τους από τους δεσμώτες τους, δηλαδή τα όργανα του κράτους, τα σωφρονιστικά όργανα. Οι λίγοι δε που τολμούν να ανταποκρίνονται άμεσα και αυτονόητα συνεπείς με τη συνείδησή τους, που τολμούν να διαμαρτύρονται, να αντιστέκονται, να εξεγείρονται να αρνούνται πεισματικά να υποκύψουν στα πρέπει και τα θέλω ή και τα έτσι θέλω της υπηρεσίας…τότε ακολουθείται άλλη μέθοδος κράτησης και έκτισης ποινής για αυτούς. Η διαβίωσή τους μέσα στη φυλακή αγγίζει τα όρια της απελπισίας. Μεταγωγές από τη μια φυλακή στην άλλη, 20 μέρες εδώ ένα μήνα εκεί, δύο μήνες παραπέρα και όσο πιο πέρα τόσο καλύτερα για αυτούς. Σκέτο τσουβάλιασμα. Να μην μπορείς να συγκεντρωθείς, να μην έχεις την δυνατότητα να οργανωθείς, να αναπτύξεις δράση απέναντι στις όποιες προκλήσεις, στις όποιες ειδικές συμπεριφορές εφαρμόζουν πάνω σου οι φύλακές, να μην έχεις το περιθώριο να αντισταθείς, να δημιουργήσεις γενικό θέμα, κλίμα, γενικότερο πρόβλημα απέναντι στα στραβά, αντιφατικά, παράλογα, απάνθρωπα πολλές φορές που βλέπεις, συνειδητοποιείς ή αντιλαμβάνεσαι γύρω σου σε όποια φυλακή τυχαίνει να βρίσκεσαι. Και από την άλλη επανέρχομαι στην αρχική μου περιγραφή να έχεις να αντιμετωπίσεις και την πειθήνια συμπεριφορά των συγκροτουμένων σου στον όποιο σωφρονιστικό κανονισμό προσπαθεί ή έχει επιβάλλει η σωφρονιστική υπηρεσία. Αυτή η πειθήνια και όλο συμβιβασμούς συμπεριφορά των κρατουμένων ή έστω η διστακτικότητα να αντιδράσουν, να κάνουν κάτι, να φωνάξουν για το άδικο που τους συμβαίνει στο κάθε τους βήμα όσον αφορά την διαβίωσή τους εδώ μέσα υπόκειται στο πλαίσιο του φόβου των συνεπειών. Συνεπειών όχι τόσο σωματικής βίας όσο παλιότερα, αλλά πιο εξειδικευμένες. Έχουν νομοθετήσει και θεσπίσει μέτρα-αντίμετρα οι κύριοι εκσυγχρονιστές προοδευτικοί του υπουργείου Δικαιοσύνης, ώστε η όποια αντίρρηση, αντίδραση, διαμαρτυρία έστω που τολμήσει να έχει ο κρατούμενος να πληρώνεται με στέρηση καθυστέρηση του ορίου αποφυλάκισής του. Επίσης του αφαιρούν το δικαίωμα στην τακτική άδεια και αυτές οι δυο παράμετροι είναι δυστυχώς η μεγαλύτερη κατασταλτική μέθοδος ώστε ο κρατούμενος πλέον να διστάζει να ακολουθήσει τη συνείδησή του απέναντι στο άδικο όσον αφορά την διαβίωσή του με αξιοπρέπεια.
Και έτσι καταλήγουμε και πάλι στους λίγους. Τους ξεροκέφαλους, τους συνήθεις ύποπτους των ταραχών μέσα στις φυλακές, αυτούς που βάζουν τη συνείδησή τους και την αυτονόητη συμπεριφορά πάνω και πέρα από κάθε είδους προνόμια, ευεργετήματα, σύντομη αποφυλάκιση κτλ. Αυτούς που η στάση ζωή τους έξω ή μέσα στη φυλακή είναι η ίδια. Αυτούς που έχουν μάθει να οδεύουν συντροφιά με τον πόνο και τη μοναξιά τους, παρά να υποκύπτουν στα θέλω και τα πρέπει του καθενός, της κάθε κρατικής εξουσίας. Αυτοί λοιπόν οι λίγοι εξακολουθούν και σήμερα ανάμεσα στη σύγχρονη νοοτροπία του ατομικού συμφέροντος και αδιαφορώντας για την κούραση, τον πόνο, την μοναξιά εξακολουθούν λοιπόν να αντιστέκονται και να χαρίζουν ενίοτε σταγόνες αξιοπρέπειας στην διαβίωση και των υπολοίπων που είναι οι πιο πολλοί μέσα στις φυλακές. Δεν τρέχει τίποτα. Άλλωστε πάντα οι λίγοι την πληρώνουν σε αυτόν τον κόσμο, σε αυτή τη ζωή, ώστε να απολαμβάνουν υλικά ή ηθικά αγαθά οι υπόλοιποι.
Τελειώνοντας θέλω να κάνω τον επίλογο λέγοντας ότι αυτά τα λίγα λόγια είναι αφιερωμένα σε όποιον ή όποιους προσδοκούν ή ελπίζουν ένα καλύτερο αύριο μέσα ή έξω από τη φυλακή, συνειδητοποιημένα αντιλαμβάνονται ό,τι με τις πράξεις τους, με τη στάση τους, ή με τη θέση τους ανήκουν σε αυτούς τους λίγους ακολουθώντας τον δικό τους δύσβατο, επίπονο και μοναχικό δρόμο μόνο και μόνο για να είναι συνεπείς με τον εαυτό τους και τη συνείδησή τους.
Όσον αφορά εσάς σας ευχαριστούμε για την όποια αλληλέγγυα στάση σας, πρακτική σας και συμπεριφορά σας απέναντί μας.
Πάρης Σερεμέτης
Κλειστή Φυλακή Τρικάλων
Γράμμα του Γιάννη Δημητράκη
Μου ζητήθηκε από συντρόφους να πω τη γνώμη μου σχετικά με το θεσμό της φυλακής αλλά και για τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν περίπου στις 23/4/2007, δηλαδή όσον αφορά τις εξεγέρσεις που έγιναν.
Ανάμεσα σε πολλά άλλα μου τέθηκε και το ερώτημα με το τι δυσανασχετώ και τι με κάνει να αντιδρώ μέσα στη φυλακή. Δεν έχω μια απάντηση που να αναφέρεται σε επιμέρους τομείς προβληματικούς ή μη, σχετικά με την λειτουργία ενός σωφρονιστικού καταστήματος. Η ίδια η ύπαρξη της φυλακής και η εφαρμογή του εγκλεισμού ενός ατόμου για μικρό ή μεγάλο χρονικό διάστημα ως τιμωρητική μέθοδος καθώς αυτή είναι η πραγματικότητα και όχι ο σωφρονισμός ή η ηθική ανάπλαση του κρατουμένου ώστε να επανενταχθεί στους κόλπους μιας κοινωνίας με τις οποίες λογικές βέβαια και τους υποκριτικούς ισχυρισμούς των υπευθύνων για την διατήρηση της ασφάλειας και της τάξης και πάλι απορρίπτω είναι αυτή που με αηδιάζει και με βρίσκει μπροστά της σαν αντίπαλό της.
Παρ’ όλο αυτά αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάποιο φαινόμενο το οποίο με ενοχλεί πέρα από τον ίδιο τον εγκλεισμό και τη στέρηση της ελευθερίας μου το οποίο είναι και το μείζον αυτό θα ήταν η συμπεριφορά της πλειονότητας των κρατουμένων απέναντι στην κάθε υπηρεσία των φυλακών, η οποία κατά κόρον διακατέχεται από δουλικότητα, υποταγή και συμβιβασμούς. Μειοψηφία αποτελούν τα άτομα που κρατούν ψηλά το κεφάλι, αντιδρούν, παραμένουν απείθαρχοι και στέκουν αλύγιστοι μπροστά στους ομολογουμένως παντοδύναμους μηχανισμούς καθυπόταξης που έχει στη διάθεσή της η φυλακή. Οι περισσότεροι υπό την απειλή εξοντωτικών κυρώσεων, γιατί με αυτές αμείβονται όσοι εξεγείρονται διαλέγουν τον δρόμο του συμβιβασμού και της σιωπής. Επιλογή που για μένα είναι κατανοητή καθώς πραγματικά η φυλακή έχει στη κατοχή της ένα πολυποίκιλο οπλοστάσιο για να εξουδετερώνει και να συνθλίβει άτομα τα οποία θεωρεί εχθρούς και επικίνδυνους για την εύρυθμη λειτουργία της. Αν στοχοποιήσει κάποιο κρατούμενο, τότε αυτός έχει να αντιμετωπίσει μια λυσσαλέα επίθεση η οποία εκφράζεται με πειθαρχικές ποινές, που στο απώτερο μέλλον θα του στερήσουν την άδεια και την αναστολή του ή τη στέρηση εργασίας ώστε να μειώσει το χρόνο εγκλεισμού του. Άρα μιλάμε για παράταση και συνέχιση της ποινής από τους υπεύθυνους της φυλακής μέχρι το σημείο ακόμα ο κρατούμενος τελικά να απολυθεί έχοντας εκτίσει όλα τα χρόνια της ποινής του. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ενώ κάποιος θα έπρεπε με μια ποινή πχ 25 ετών να φύγει αν δούλευε τακτικά συμπληρώνοντας τα απαραίτητα μεροκάματα σε ένα χρονικό πλαίσιο της τάξης των 8-9 ετών να καταλήγει να απολύεται στα 20 και πέρα έτη, εξοντώνοντάς τον ψυχικά, σωματικά και διανοητικά. Πως το καταφέρνουν αυτό οι «λειτουργοί των σωφρονιστικών καταστημάτων»; Τιμωρώντας τον συνεχώς καθώς ο σωφρονιστικός κώδικας τους το επιτρέπει με πειθαρχικές ποινές για κάθε ανάρμοστη συμπεριφορά που αυτοί διαπιστώνουν. Μέθοδοι τιμωρίας που έχει σαν αποτέλεσμα σύμφωνα με τους νόμους τους να σου αφαιρεί συνεχώς το δικαίωμα άδειας, εργασίας και αναστολής επιμηκύνοντας έτσι για όσο αυτοί κρίνουν απαραίτητο το χρόνο παραμονής του ατόμου στη φυλακή. Υπάρχουν δε και οι περιπτώσεις που ενώ κάποιοι έχουν συμπληρώσει τα τυπικά απαραίτητα έτη και μεροκάματα έκτισης μιας ποινής να μην τους χορηγείται αναστολή για αρκετά χρόνια γιατί στο μακρινό παρελθόν είχαν αποπειραθεί να αποδράσουν, συμβούλια φυλακής τα οποία και είναι τα αρμόδια για την χορήγηση των αναστολών δεν τις παρέχουν χρησιμοποιώντας σαν δικαιολογία κάποια παλιά απόπειρα απόδρασης κάτι που αναγνωρίζεται από το νομοθέτη αποδεκτή σαν επιλογή του κρατουμένου αν φυσικά γίνει αναίμακτα και χωρίς τη χρήση βίαιων μέσων τιμωρώντας τον με την ποινή των 6 μηνών φυλάκισης ισχυριζόμενα διαρκώς ότι κρίνουν πως ο κρατούμενος δεν έχει σωφρονιστεί. Η αλήθεια βέβαια είναι πως χορηγούν αυτά τα περίφημα ευεργετήματα με βάση τον βαθμό που έχει σπάσει ο κρατούμενος, με το πόσο δουλοπρεπείς και συμβιβασμένος είναι. Ελάχιστες περιπτώσεις αξιοπρεπών κρατούμενων που βγαίνουν όταν ήρθε τυπικά η ώρα τους. Εξαιρέσεις όμως που απλά επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Όμως η φυλακή και οι μηχανισμοί της δεν σταματούν εδώ. Η εκδικητικότητα της έχει και άλλα μέσα για να εκφραστεί πάνω σε έναν κρατούμενο που της δημιουργεί προβλήματα όπως συνεχείς απαγωγές-μεταγωγές, ξυλοδαρμούς στημένους από σωφρονιστικούς υπαλλήλους και άλλα μικρότερης σημασίας τα οποία όμως δυσκολεύουν την ήδη επιβαρυνόμενη καθημερινότητά του.
Όλοι αυτοί οι μέθοδοι των οποίων οι συνέπειες είναι αποτυπωμένες σε κρατούμενους που κάποτε υπήρξαν εξεγερμένοι και οι οποίοι πλέον είτε κατέληξαν στα ναρκωτικά χάνοντας τον αυτοσεβασμό τους τριγυρνώντας σαν φαντάσματα μιας άλλης εποχής, είτε ακόμη άλλαξαν στρατόπεδο συνεργαζόμενοι πια με τη σωφρονιστική υπηρεσία παρέχοντας χυδαίες εκδουλεύσεις, είναι εμφανείς στους υπόλοιπους ως παραδείγματα προς αποφυγή, κατεστραμμένες ζωές οι οποίες καθιστούν σαφές στους υπόλοιπους κρατούμενους τι παθαίνει όποιος επιλέξει τον δρόμο της αντίστασης και της εξέγερσης είτε ανεβαίνει στις ταράτσες είτε πηδήξει τους σιδερόφρακτους τοίχους των φυλακών πραγματώνοντας και την μεγαλύτερη και την πιο ζωογόνα εξέγερση.
Τώρα σε όλα τα παραπάνω μπορώ να προσθέσω την διαπίστωση ότι και η φυλακή είναι μια μικρογραφία της κοινωνίας και αν αναλογιστούμε πόσοι από τους «ελεύθερους ανθρώπους» επιδιώκουν κάποια μορφή πραγματικής εξέγερσης, τότε εύκολα θα αντιληφθούμε γιατί εδώ μέσα δεν συμβαίνουν συχνά εξεγέρσεις. Οι περισσότεροι είναι συμβιβασμένοι με τον εγκλεισμό τους, τον θεωρούνε κάτι αναπόφευκτο και δεδομένο και περιορίζονται απλώς στο να διαμαρτύρονται για την άδικα μεγάλη καταδίκη τους απαιτώντας πιο δίκαιη μεταχείριση από τα δικαστήρια. Λιγότεροι είναι αυτοί που διεκδικούν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και ελάχιστοι αυτοί που επιθυμούν αλλά δεν μπορούν μέσα σε αυτό το περιβάλλον να μιλήσουν ανοιχτά για κατάργηση της φυλακής, γεγονός που και εμένα τον ίδιο σαν αναρχικό -μέσα σε εισαγωγικά η λέξη γιατί δεν ξέρω αν μπορώ να φέρω αυτόν το τίτλο τιμής- ώρες ώρες με συνθλίβει που δεν μπορώ να διατρανώσω την σκέψη και την κατεύθυνσή μου προς την κατάργηση και καταστροφή των φυλακών καθώς θα με περάσουν για τρελό και τελικά περιορίζομαι στη βελτίωση αυτών των κολαστηρίων, κάτι που τελικά μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ για τους αληθινά εξεγερμένους, καθώς μια «καλή φυλακή» κάνει τους κρατούμενους πιο μαλθακούς και λιγότερο αντιδραστικούς, είναι δυστυχώς απαραίτητο για πολλούς το μαστίγιο ώστε να βλέπουν τα πράγματα ξεκάθαρα όπως είναι.
Παρ’ όλες τις αντιξοότητες και τις τόσο αντιφατικές αντικρουόμενες στάσεις, μέσα στη φυλακή, στις 23/4/2007, ξημέρωσε κατ’ αρχήν στο σωφρονιστικό κατάστημα του Μαλανδρίνου και μετέπειτα και στις υπόλοιπες φυλακές μέρα ανείπωτης χαράς και ευτυχίας, μέρα λαμπρής εξέγερσης, με κύρια χαρακτηριστικά τον αυθορμητισμό και την καθαρότητα όσον αφορά τον τρόπο που ξεκίνησε αλλά και τα κίνητρά της, με την αλληλεγγύη και την συντροφικότητα μεταξύ των κρατουμένων να διεκδικούν βασικό ρόλο και μερίδιο για την περήφανη και αξιοπρεπή στάση όλων μας πάνω στην οροφή της φυλακής Μαλανδρίνου μακριά από αλληλομαχαιρώματα ξεκαθάρισμα λογαριασμών και ναρκωτικά. Μέρες εξέγερσης που για χάρη της παραμερίστηκαν σοβαρά προηγούμενα μεταξύ κρατουμένων και που τόσο διαφορετικά στοιχεία και προσωπικότητες συνεννοήθηκαν διατρανώνοντας το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία. Ξεχειλίζοντας από οργή και αγανάκτηση για τα χρόνια ταλαιπωρίας και τους εξευτελισμούς που είχε υποστεί ο καθένας. Η στιγμή έκρηξης που πυροδότησε διαδοχικές, δυναμικές κινητοποιήσεις και απόπειρες κατάληψης άλλων φυλακών, πετυχημένες ή μη, από κρατούμενους που θέλησαν να σταθούν αλληλέγγυοι στον κοινό αγώνα για την ικανοποίηση των αιτημάτων που είχαμε θέσει. Τα 24ωρα που ακολούθησαν μέχρι και την παράδοση της φυλακής ήταν πολύτιμες εμπειρίες για όλους μας, ευκαιρία για ανταλλαγή απόψεων, σχεδιασμό στρατηγικών και ενεργειών για την πορεία της εξέγερσης και γενικότερα πολλαπλές ζυμώσεις μεταξύ διαφορετικών ανθρώπων και κουλτουρών. Η ταράτσα του Μαλανδρίνου τελικά ένωσε για όσο κράτησε, με μοναδικό τρόπο, εκατοντάδες διαφορετικά κομμάτια ενός παζλ, φτιάχνοντας μία πανέμορφη εικόνα εξεγερμένων να στέκονται αδιάλλακτοι και με περίσσιο θράσος απέναντι σε παντοδύναμους κρατικούς κατασταλτικούς μηχανισμούς περιφρονώντας τις όποιες συνέπειες θα είχε η στάση τους. Η ταράτσα του Μαλανδρίνου χάραξε το δρόμο και έδωσε τα εφόδια σε μας, τους νεότερους και πιο άπειρους κρατούμενους σε τέτοιες καταστάσεις, ώστε την επόμενη φορά να είμαστε καλύτεροι και αποτελεσματικότεροι, γιατί μπορεί σε μια ρεαλιστική και κυνική ανάλυση των επιπτώσεων που έχουν οι εξεγέρσεις στους κρατούμενους, είτε από την άποψη των αλλαγών που επιφέρουν στις συνθήκες διαβίωσης είτε από την άποψη των ταλαιπωριών και βασανισμών που κάποιους θα περιμένουν, να είναι δυσανάλογο το τίμημα για τέτοιες ενέργειες, όμως κάποιοι πιθανόν και εξαιτίας της ιδιοσυγκρασίας ασφυκτιούν και εξεγείρονται.
Ίσως από ορισμένους αυτό να θεωρείται ως μια προσπάθεια ρελάνς κάποιων για την ακινησία που είχαν επιδείξει όταν ήταν έξω «στη μεγάλη κοινωνία» και απόπειρα αντιστάθμισης και απενοχοποίησης για την μη ενασχόλησή τους με κοινωνικά ζητήματα όταν ήταν ελεύθεροι. Όπως και να ‘χει όμως η ουσία για μένα είναι ότι η εξέγερση και μόνο που μεταλαμπαδεύει τη φλόγα της αντίδρασης δασκαλεύει τους νεότερους να μην σκύβουν το κεφάλι αλλά να στέκονται περήφανοι και αξιοπρεπείς κόντρα στις λογικές της κάθε φύσης εξουσιαστικούς και πειθαναγκαστικούς μηχανισμούς, είναι άξια να βρίσκεται στη συνείδησή μας και να τυγχάνει αναγνώρισης και αποδοχής από ανθρώπους σκεπτόμενους που αγωνίζονται για ένα καλύτερο μέλλον, ακόμη κι αν βαθιά μέσα μας δεν ικανοποιούμαστε με τίποτα λιγότερο από τα πάντα και το όλον.
Έχω χρέος βέβαια να μεταφέρω την συγκίνηση που προκάλεσε ο κόσμος που επέλεξε να σταθεί έμπρακτα αλληλέγγυος στον άξονα των κρατουμένων. Μία αλληλεγγύη που εκφράστηκε με κάθε μέσο, με μεγάλη ένταση και συχνότητα, κάτι που το εξέλαβαν οι κρατούμενοι όχι απλά θετικά, αλλά το αγκάλιασαν, το εκτίμησαν και χωρίς υπερβολή το γεγονός ότι είδαν κάποιους να ασχολούνται μαζί τους και να τους στηρίζουν, τους συντάραξε ως τα βάθη της ψυχής τους. Ένα κύμα συμπαράστασης με ενέργειες και κινήσεις που κάλυψαν ευρύ φάσμα από αυτό που ονομάζουμε αλληλεγγύη το οποίο λειτούργησε -είμαι σίγουρος πια- και ως αντίμετρο και ανασταλτικός παράγοντας στο να εφαρμοστεί ο συνήθης τρόπος αντιμετώπισης των κρατουμένων που συμμετείχαν στις εξεγέρσεις, από το κράτος, δηλαδή: λυσσαλέοι ξυλοδαρμοί, πειθαρχικές διώξεις, τουλάχιστον όσον αφορά τη φυλακή Μαλανδρίνου, αλλά και μαζικές εκδικητικές μεταγωγές. Στο μέλλον θα διαφανεί αν η διαμαρτυρία στο Μαλανδρίνο καταλήξει σε δικογραφίες και σε δικαστήρια, κάτι το οποίο ούτως ή άλλως δύσκολα αποτρέπεται.
Εν κατακλείδι ένα πελώριο ευχαριστώ από την πλευρά των εξεγερμένων κρατουμένων οφείλω να μεταφέρω σε όσους στάθηκαν δίπλα στον αγώνα τους και να γνωρίζουν ότι τίποτα δεν τελείωσε και ότι όλα συνεχίζονται.
Γιάννης Δημητράκης
Δικαστική Φυλακή Κορυδαλλού
Κείμενο του Γιώργου από τη Κλειστή Φυλακή Τρικάλων
Μια μέρα στη φυλακή μπορεί να περάσει με διάφορες δραστηριότητες. Κάνοντας γυμναστική, παίζοντας ποδόσφαιρο, μπάσκετ, διαβάζοντας βιβλία εφημερίδες, βλέποντας τηλεόραση, ακούγοντας ράδιο, παίρνοντας τηλέφωνο, συζητώντας με τους συγκρατούμενους για τα προβλήματα της φυλακής όσο και το πως να αντιμετωπιστούν… και ο ύπνος συμβάλει συστηματικά στο να περάσει η ώρα.
Οι τρόποι που προσπαθεί η φυλακή να υποτάξει τον κρατούμενο είναι πολλοί, άλλοι εμφανείς και άλλοι αφανείς. Το ίδιο πρόγραμμα κάθε μέρα που με τα χρόνια σε κουράζει και σε ιδρυματοποιεί, το φαγητό που πλέον γνωρίζεις το τι θα φας ανάλογα με τη μέρα, σε πολλές περιπτώσεις δεν έχεις και τη δυνατότητα να κάνεις κάτι μόνος σου για μια αλλαγή, η βίαιη συμπεριφορά μερικών σωφρονιστικών υπαλλήλων, ο τρόπος που φέρονται υποτιμητικώς και εκδικητικώς, η απομόνωση από τα κοντινά πρόσωπα που με το πέρας του χρόνου αυτό που καταφέρνει είναι να χάνεις κάθε συναίσθημα που έχεις απομακρυντάς σε χωρίς να το καταλαβαίνεις. Η επαφή που έχεις με τα κοντινά σου πρόσωπα είναι το τηλέφωνο είτε το επισκεπτήριο που και αυτό γίνεται με το τηλέφωνο πίσω από ένα τζάμι ή κάγκελα ή και τα δύο που μόλις κατεβάσεις το ακουστικό του τηλεφώνου είτε του επισκεπτηρίου φαντάζει πιο πολύ με όνειρο. Οι χώροι γεμάτοι με κάμερες, το μοναδικό μέρος που δεν υπάρχει κάμερα είναι το κελί που μένεις.
Το σίγουρο είναι ότι η φυλακή κουράζει με το πέρας του χρόνου και ενώ στην αρχή προσπαθούν να αντισταθούν οι κρατούμενοι, να πολεμήσουν με τον καιρό τα παρατάνε. Είτε γιατί κουράστηκαν, είτε γιατί τους απειλεί το σύστημα με την νομοθεσία που έχει καθιερώσει, εκβιάζοντάς τους πως δεν θα έχουν τα ευεργετήματα, όπως είναι η άδεια, η αναστολή και τα μεροκάματα. Φυσικά πάντα θα υπάρχουμε και εμείς που θα αντιστεκόμαστε και θα πολεμάμε μη υποκύπτοντας στις απειλές τους. Και όσο θα υπάρχουν αυτοί που θα μας στηρίζουν δίνοντας μας δύναμη, θα συνεχίζουμε τον αγώνα μας.
Αυτό που αντιμετωπίζει ο κρατούμενος όταν αποφυλακίζεται είναι η κοινωνία. Που δεν σε δέχεται. Σε βλέπει σαν κάποιον που βγήκε από τη φυλακή. Και όχι αυτό που είσαι πραγματικά σπρώχνοντάς σε με τρόπο στην κατηφόρα. Ίσως ακουστεί αστείο, αλλά μετά από χρόνια στη φυλακή κάνοντας παρέα με φίλους να βρίσκεσαι από το πρωί μέχρι το βράδυ μαζί τους συνηθίζεις. Και όταν πλέον αποφυλακίζεσαι το πρώτο διάστημα υπάρχουν στιγμές που νιώθεις ότι οι έξω δεν σε καταλαβαίνουν και ότι στη φυλακή υπήρχαν πολλές στιγμές που ένιωθες καλύτερα. Δεν υπάρχει αναγνώριση έξω, νιώθεις ότι κάτι λείπει λέγοντας καλύτερα να ήμουν στην φυλακή. Το ξέρω ακούγεται τρομακτικό και όμως είναι πραγματικό. Δεν είναι τυχαίο ότι το 80% των κρατουμένων ξαναπέφτει στην φυλακή. Είναι ειδικά για αυτό τον λόγο φτιαγμένες οι φυλακές, ώστε να σε κάνουν τρόφιμό τους. Ξενοδοχεία μακράς διαρκείας.
Γιώργος
Κλειστή Φυλακή Τρικάλων
Κείμενο του Μιχάλη, πρώην κρατούμενος στις Φυλακές Αυλώνα
Εγώ βρέθηκα στις φυλακές Αυλώνα από τον Ιούνη ως τον Νοέμβριο του 2003. Οι συγκεκριμένες φυλακές φημίζονται για την ιδιαίτερη σκληρότητά τους κυρίως λόγω του νεαρού της ηλικίας των κρατουμένων, αλλά και του διάχυτου ενστίκτου επιβολής που κυριαρχεί εκεί μέσα. Οι ηλικίες των κρατουμένων κυμαίνονται σε ένα μέσο όρο από 16 ως 25 χρονών. Οι κρατούμενοι χωρίζονται κυρίως σε διαφορετικές παρέες, διαφορετικών εθνικοτήτων οι οποίες επιδίδονται σε ένα καθημερινό κυνήγι κυριαρχίας για τον έλεγχο της εκάστοτε πτέρυγας. Ο έλεγχος της πτέρυγας σημαίνει ότι η παρέα που θα κυριαρχήσει θα έχει και τον έλεγχο στα πιο κομβικά σημεία της φυλακής, θα έχει δηλαδή το απεριόριστο στη χρήση των καρτοτηλεφώνων, θα καταλαμβάνει τον περισσότερο χώρο στο προαύλιο, θα επιβάλλει με έναν τρόπο την τάξη μεταξύ των κρατουμένων και φυσικά θα έχει τον έλεγχο των ναρκωτικών. Οι περισσότεροι κρατούμενοι στις φυλακές Αυλώνα είναι μετανάστες. Οι δεσμοί μεταξύ των ατόμων που ανήκουν στις ίδιες παρέες και ιδιαίτερα σε αυτές των μεταναστών είναι πάρα πολύ δυνατοί. Αυτό γίνεται ευδιάκριτο κυρίως μέσα από την υλική υποστήριξη που έχουν μεταξύ τους όπως το να μοιράζονται τηλεκάρτες, τσιγάρα τρόφιμα μέχρι φυσικά την αλληλοπροστασία τους από τους τσακωμούς μέσα στη φυλακή. Και αυτό κάνει τις παρέες αυτές…τις μετατρέπει σε ένα είδος αυτόνομης υποκοινότητας μέσα στη φυλακή.
Κάθε καινούργιος κρατούμενος στις φυλακές Αυλώνα πρέπει να έρθει αντιμέτωπος με μια ιδιαίτερη παράδοση που λεει πως με κάποιες δοκιμασίες όπως ξυλοδαρμούς και απειλές θα δοκιμαστεί και θα φανεί άμα είναι αξιόπιστος δηλαδή ρουφιάνος που μιλάει στους δεσμοφύλακες και επίσης θα φανεί αν και πως κάποιοι παλιοί κρατούμενοι θα τον έχουν υπό την κυριαρχία τους. Το οποίο σημαίνει πως καθημερινά θα τον αναγκάζουν να τους δίνει τα πράγματά του όπως τσιγάρα, τρόφιμα, ρούχα κτλ.
Ουσιαστικά ο πρώτος καιρός στις φυλακές Αυλώνα είναι αυτός που θα σε κρίνει στα μάτια των συγκρατούμενων σου και θα καθορίσει την πορεία σου μέσα στην φυλακή. Μια λάθος κίνηση ή μια λάθος αντίδραση είναι πολύ πιθανόν να την πληρώνεις μέχρι το τέλος της ποινής σου. Ουσιαστικά θα μπορούσαμε να πούμε πως ο κόσμος της φυλακής έχει τους δικούς του νόμους και κανόνες. Αν τους παραβείς η καθημερινότητά σου μπορεί να γίνει μια δεύτερη ποινή. Δηλαδή μια φυλακή μέσα στην ίδια την φυλακή. Αν παρ’ όλα αυτά τον πρώτο καιρό μέσα από αυτές τις δοκιμασίες φανείς αξιοπρεπείς στα μάτια τους, αλλά και εσύ προσωπικά δυνατός τότε μπορεί το πρόσωπο της φυλακής να αλλάξει. Δηλαδή οι ίδιοι οι άνθρωποι που αρχικά σε πλησιάζανε εχθρικά, τώρα μπορεί να σε πλησιάζουνε με μια τελείως διαφορετική διάθεση και ένα τελείως διαφορετικό ύφος, πολύ πιο φιλικό και συνεννοήσιμο. Νομίζω πως σαν κρατούμενος αν καταφέρεις να αντιληφθείς αλλά και ελιχθείς σε αυτούς τους κώδικες της φυλακής –χωρίς όμως βέβαια να αφομοιωθείς στείρα σε αυτούς- τότε μπορείς να διαχειριστείς τις σχέσεις σου με τους συγκρατούμενους σου, βέβαια με πολύ τελείως κριτήρια απ’ ότι έξω από τη φυλακή.
Σίγουρα σε σχέση με τις συμπεριφορές των κρατουμένων οι αντιφάσεις τους όσον αφορά την αντίληψή τους στο που βρίσκονται, πια συνθήκη βιώνουν είναι πλειοψηφικές. Δηλαδή συμπεριφορές όπως εθνικισμός, ρατσισμός, θρησκοληψεία, η αναγωγή της οικογένειας σε ύψιστη αξία, ο σεξισμός, η επίδειξη δύναμης είναι κάποια από τα στοιχεία που συνθέτουν σε ένα μεγάλο ποσοστό των κρατουμένων αυτό που λέμε παραβατικό life-style.
Όμως δεν νομίζω ότι η φυλακή σαν συνθήκη είναι αυτή που γεννάει τέτοιου είδους συμπεριφορές, αλλά κυρίως οι ίδιοι οι κρατούμενοι, οι ίδιοι οι άνθρωποι σα μονάδες. Στη φυλακή ο συντηρητισμός σαν μεμονωμένη συμπεριφορά ανθρώπων απλά συσσωρεύεται και γίνεται ένα καθεστώς. Ουσιαστικά η φυλακή αυτό που κάνει είναι να υπερμεγεθύνει τα συναισθήματα. Συναισθήματα όπως τα νεύρα, τη στέρηση, την ανάγκη για επικοινωνία. Και γι’ αυτό τα κριτήρια των σχέσεων αλλάζουν και με ανθρώπους που ίσως να μην είχες κάποιες κοινές αναφορές, σκέψεις ή βιώματα μπορείς να ζήσεις παρ’ όλα αυτά κάποιες από τις πιο δυνατές στιγμές της ζωής σου. Δηλαδή να μοιραστείς μια ανάμνηση, να μοιραστείς ένα όνειρο ή μια πολύ δυνατή αγκαλιά. Ουσιαστικά μπορείς να επικοινωνήσεις και να αντιληφθείς παράλληλες πραγματικότητες ανθρώπων με πολύ ιδιαίτερα σκληρά βιώματα. Να σ’ ακούσουν, να τους ακούσεις, να ανταλλάξετε απόψεις. Ίσως τελικά μόνο οι άνθρωποι που έχουν περάσει από φυλακή μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία μιας ζεστής χειραψίας.
Στην φυλακή αλλάζει και αυτό που λέμε ο τρόπος που στέκεσαι. Δηλαδή ο τρόπος που κοιτάς, που αγγίζεις, που μιλάς. Ο εγκλεισμός και φυσικά η έκθεσή σου σε ένα εχθρικό περιβάλλον μετατρέπει το σώμα σου σε ένα πομπό ξεκάθαρων μηνυμάτων. Άλλες φορές εχθρικών, αδιάφορων και άλλες φορές φιλικών. Η καθημερινότητα στη φυλακή είναι ακριβώς η βιωματική αντίληψη της αρνητικής διάστασης του χρόνου. Η στατική νευρικότητα, η οριοθετημένη κίνηση, η αναμονή συνθέτουν αυτό που λέμε την ψυχολογία του χώρου. Η κάθε μέρα στη φυλακή είναι σχεδόν επαναληπτική της προηγούμενης ή της επόμενης.
Το πως πραγματικά αντιλαμβάνεται κανείς το βίωμα της καθημερινότητας στη φυλακή νομίζω πως έχει υποκειμενικά κριτήρια και εξαρτάται από πολλά πράγματα, όπως από την ιεραρχική θέση που έχει και τα προνόμια που μπορεί να απολαμβάνει φυσικά από τον ψυχισμό του, από το πως αξιοποιεί τον χρόνο του και από το πόσο καιρό βρίσκεται μέσα στη φυλακή.
Αυτό που κάνει τις φυλακές Αυλώνα να διαφέρουν είναι κυρίως η βιαιότητα και που κάνει την καθημερινότητα ακόμη πιο δύσκολη. Το οξύμωρο αυτής της κατάστασης βρίσκεται στο ότι η βία δεν προέρχεται κυρίως από τους δεσμοφύλακες, οι οποίοι τελικά είχαν και μια πιο δημοσιοϋπαλληλική συμπεριφορά αλλά κυρίως μεταξύ των συγκρατούμενων. Αυτό έχει να κάνει κυρίως με το νεαρό της ηλικίας δηλαδή ότι νέα παιδιά, νεύρα τσιτωμένα από τον εγκλεισμό, αίμα να βράζει. Καθημερινοί ξυλοδαρμοί για την κυριαρχία της πτέρυγας, ξυλοδαρμοί σε αδύναμους κρατούμενους για να περνάει η ώρα και γενικά ξυλοδαρμοί για να ηρεμούν τα νεύρα. Θυμάμαι ότι πολλά βράδια ακούγαμε ουρλιαχτά από τις διπλανές πτέρυγες, από τα διπλανά κελιά και σχεδόν καθημερινά το ιατρείο της φυλακής ήταν γεμάτο από συγκρατούμενούς μας με ανοιγμένα κεφάλια.
Όσον αφορά την συμπεριφορά των κρατουμένων των φυλακών Αυλώνα απέναντι στους αναρχικούς… δεν υπήρχε ένας παραδοσιακός σεβασμός και νομίζω αυτό έχει να κάνει κυρίως με 2 πράγματα. Δηλαδή ότι ελάχιστοι αναρχικοί κρατούμενοι έχουν περάσει από αυτή τη φυλακή, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό κλίμα που θα έμενε παρακαταθήκη στους επόμενους κρατουμένους και το ότι αρκετοί κρατούμενοι και κυρίως οι μετανάστες δεν γνώριζαν αλλά και δυσκολευόντουσαν να κατανοήσουν το πως μπορεί να υπάρχει άνθρωπος να κάνει μια έκνομη πράξη με κάποια πολιτικά κριτήρια. Και αυτός είναι ο λόγος που αρκετοί όταν πρωτομπήκαμε μέσα στη φυλακή αντιδρούσαν εχθρικά απέναντι μας με κουβέντες του στυλ «αν είχατε κάψει το μαγαζί του πατέρα μου θα σας σκοτώναμε» κλπ. Ένα πράγμα που αντιστάθμιζε την κατάσταση είναι το σχεδόν καθολικό αντιμπατσικό ένστικτο, το οποίο άνοιγε πεδία επικοινωνίας με αρκετούς συγκρατούμενούς μας. Σίγουρα το μίσος για την αστυνομία από μόνο του είναι ουδέτερο και αποστειρωμένο. Όμως νομίζω πως θα ήταν λάθος αν κρατούμενος και σαν αναρχικός να προσπαθούσα μέσα από τη σύγχυση των αντιφάσεων που έχει η φυλακή –από συμπεριφορές, από ανθρώπους- να θέσω τόσο υψηλά και καθαρά κριτήρια επικοινωνίας. Το ζήτημα τελικά νομίζω δεν είναι το πως συνδιαλέγεσαι με βάση την ακέραιη πολιτική σου θέση μέσα στη φυλακή, αλλά κυρίως με την αντίληψη και την κατανόηση ότι υπάρχει μια κοινή βιωματική συνθήκη, την οποία ορίζει ούτως ή άλλως η ίδια η φυλακή από μόνη της. Σίγουρα από αυτό, αν αντιληφθείς έτσι τα πράγματα θα βγεις καλύτερα κερδισμένος και προσωπικά και πολιτικά. Όπως και έξω, έτσι και μέσα από τη φυλακή σίγουρα η πολιτική ταυτότητα δεν μπορεί να θέσει έναν κρατούμενο σε ένα αέναο απυρόβλητο. Ο καθένας κρίνει και κρίνεται κάθε στιγμή. Στη φυλακή απλά αλλάζουν οι όροι. Μια επαναστατική θεώρηση, χωρίς μια καθημερινή αντανάκλαση δεν μπορεί να προστατέψει ή να διαχωρίσει κανέναν κρατούμενο. Ο σεβασμός σίγουρα μέσα στη φυλακή διεκδικείται και κερδίζεται καθημερινά.
Η πολιτική προσέγγιση του ζητήματος της φυλακής –σαν θεσμό και κοινωνική σχέση- που θα μπορούσε ο καθένας θα έχει κάποιες κοινές βάσεις και μια αντικειμενική κριτική. Το πως όμως ο καθένας από τους αναρχικούς κρατούμενους αντιλήφθηκε βιωματικά τις συνέπειες της καταστολής και τα συμπτώματα του εγκλεισμού έχει περισσότερο οικονομικά κριτήρια. Και αυτό έχει να κάνει με το πως ο καθένας αντιμετωπίζει την υπόθεσή του, το πόσο πολύ φοβάται μέσα στη φυλακή, το πόσο έχει μετανιώσει για την πράξη του ή αν ακόμα ακόμα αδιαφορεί και έχει εναρμονιστεί πλήρως με την ιδέα και το περιβάλλον της φυλακής. Σίγουρα σε αυτό και οι ποινές παίζουν αρκετά μεγάλο ρόλο για την ψυχολογία του κρατουμένου. Δηλαδή πολύ διαφορετική ψυχολογία είχαμε εμείς που περιμέναμε να αποφυλακιστούμε από στιγμή σε στιγμή και πολύ διαφορετική ψυχολογία είχαν άνθρωποι, οι οποίοι είχαν ακούσει στα δικαστήρια 10 και 15 χρόνια. Για εμάς δηλαδή περισσότερο ήταν έντονο το αίσθημα μιας αναμονής και περισσότερο αντιληφθήκαμε τη φυλακή σαν μια προσωρινή, κάπως αποσπασματική εμπειρία. Ένα άλλο σημείο που καθορίζει την ψυχολογία του κρατουμένου είναι και η επαφή του με το έξω περιβάλλον. Είναι πολύ σημαντικό να έχεις ανθρώπους να μιλάς στο τηλέφωνο, να έχεις ανθρώπους να σε επισκέπτονται, να έχεις ανθρώπους να σε περιμένουν. Φυσικά, όμως, αυτό δεν ισχύει για όλους τους κρατούμενους και ειδικότερα για τους μετανάστες οι οποίοι περισσότεροι το μόνο στενό φιλικό, οικογενειακό περιβάλλον που είχαν ήταν οι ίδιοι οι συγκρατούμενοι τους.
Τώρα στο κατά πόσο η αλληλεγγύη πέρα από έναν πολιτικό μοχλό πίεσης αποτελεί και ένα δυνατό τονωτικό της ψυχολογίας νομίζω ότι η απάντηση είναι αυτονόητη. Πόσο μάλλον όταν βρίσκεσαι σε μια φυλακή όπως οι φυλακές ανηλίκων όπου γενικά τα πράγματα, η ψυχολογία, η αντίληψη λόγω και του ηλικιακού είναι αρκετά πιο εύθραυστα. Σίγουρα οι πολύμορφες κινήσεις αλληλεγγύης που έγιναν εκείνη την περίοδο για την υπόθεσή μας ήταν ενισχυτικές για την σταθεροποίησή μιας καλής ψυχολογίας. Πέρα από αυτό σίγουρα λειτουργούσε και σαν ασπίδα προστασίας και ιδιαίτερα οι πορείες που γινόντουσαν έξω από τον Αυλώνα προκαλούσαν ιδιαίτερη αναστάτωση. Μας έφεραν στο επίκεντρο της προσοχής των υπόλοιπων παιδιών και το οποίο τους έκανε να μας πλησιάζουν πιο φιλικά, να μας ρωτάνε πράγματα, ενώ για άλλους κρατούμενους το ότι ερχόταν κόσμος έξω από τις φυλακές λειτούργησε κάπως ανασταλτικά –ιδιαίτερα σε αυτούς που είχαν κάποιες εχθρικές διαθέσεις απέναντί μας.
Ένα άλλο σημείο είναι ότι οι κινήσεις αλληλεγγύης –χωρίς να το θέλει φυσικά ούτε ο κρατούμενος ούτε οι ίδιοι οι αλληλέγγυοι- μπορούν με έναν τρόπο να σε διαχωρίσουν από όλους τους άλλους κρατουμένους. Είναι προφανής, δηλαδή, η διαφορά ανάμεσα σε ένα κρατούμενο που δεν έχει κανέναν απ’ έξω να μιλήσει, κανέναν άνθρωπο να τον επισκέπτεται και έναν κρατούμενο για τον οποίο γίνονται πορείες έξω από τη φυλακή. Το ζήτημα λοιπόν είναι το πως μέσα στη φυλακή, στην καθημερινότητά σου μεταφράζεις στους συγκρατούμενούς σου την πιο συνολική διάσταση της αλληλεγγύης, δηλαδή ότι οι άνθρωποι και γενικά η θεώρηση της αλληλεγγύης δεν είναι προσωποποιημένη και μονοδιάστατη, αλλά αφορά όλους τους κρατουμένους και νομίζω τελικά το ζήτημα και το στοίχημα του κρατούμενου είναι το πως θα αποτελέσει μια φυσική γέφυρα επικοινωνίας ανάμεσα στους αλληλέγγυους και στο σύνολο του κόσμου των φυλακών και όχι το πως θα καρπωθεί την αλληλεγγύη, την υπεραξία για …[κακή ηχογράφηση]
Μιχάλης
πρώην κρατούμενος του Ειδικού Καταστήματος Κράτησης Νέων Αυλώνα
Μισώ τον ήλιο που βγαίνει για όλους... 